Nhận diện và thay đổi thói quen giao dịch: Tốt và xấu

Trong giao dịch, thói quen đóng vai trò quan trọng trong việc xác định sự thành công của mỗi người. Một số thói quen có thể ảnh hưởng tích cực đến kết quả giao dịch, trong khi những thói quen khác có thể gây hại và cần được loại bỏ. Nhận ra và thay đổi những thói quen này là điều rất quan trọng để đạt được kết quả như mong đợi trong giao dịch. Hãy cùng tìm hiểu chủ đề này để trở thành một nhà giao dịch thành công.

Giao dịch lâu năm không đồng nghĩa với việc đạt được lợi nhuận ổn định. Đâu là nguyên nhân?

Việc chúng ta giao dịch lâu năm và tạo ra được tính ổn định cho lợi nhuận tốt thì hai việc này chưa hẳn luôn song hành với nhau. Điều cốt lõi ở đây là tập trung vào các chiến lược giao dịch của mình và thực thi nó một cách chính xác và ổn định thay vì thay đổi nó liên tục. Chính việc chúng ta liên tục thay đổi cách chúng ta tiếp cận thị trường sẽ tạo ra sự không ổn định và khi đã không ổn định thì phần thâm niên giao dịch lúc này có khi lại trở thành rào cản cho việc phát triển các thói quen tốt và lành mạnh trong giao dịch.

Ví dụ, nếu một nhà giao dịch họ ban đầu giao dịch theo xu hướng bằng phân tích kỹ thuật, sau một thời gian họ thêm vào cả giao dịch đảo chiều và giao dịch trong biên độ đi ngang. Một thời gian sau họ lại thêm vào việc giao dịch theo tin tức trong ngày và tất cả trong cùng một tài khoản giao dịch có rất nhiều giao dịch với các chiến lược khác nhau, và đến nỗi là khi nhìn lại từng lệnh thì không thể biết được lệnh nào là giao dịch theo xu hướng và lệnh nào là giao dịch theo tin tức. Với tình huống này thì gần như số năm kinh nghiệm không có ý nghĩa gì ở đây và đôi khi nó là rào cản cho việc thay đổi thói quen này vì chúng ta nghĩ là chúng ta đã biết nhiều thứ và cần phải sử dụng nó. Tuy nhiên thực tế giữa kết quả giao dịch và việc biết nhiều thứ hơn cũng thường không luôn đi cùng hướng với nhau.

Các thói quen không tốt khác mà các nhà giao dịch thường mắc phải

Thường thì các nhà giao dịch có rất nhiều những thói quen theo tôi là không lành mạnh và ảnh hưởng lâu dài đến kết quả của việc giao dịch. Ví dụ khác là việc các nhà giao dịch quá coi trọng đến tỉ lệ thắng thua của bản thân và chính điều này khiến thói quen và hành vi của họ khá giống nhau. Khi vào lệnh họ thường vào khối lượng rất lớn trong chỉ một lần và kỳ vọng giá sẽ chạy ngay theo hướng mà khách hàng kỳ vọng. Bởi vì là khối lượng lớn và mong muốn thị trường chạy ngay nên khi thị trường đi ngược với kỳ vọng thì chúng ta cảm thấy bồn chồn, khó thở và bắt đầu nuôi hy vọng thay vì bình tĩnh quan sát và phán đoán các dấu hiệu mới đã được tạo ra nhằm đưa ra các quyết định chính xác hơn. Chúng ta có thể hình dung được tâm lý căng thẳng như thế nào vào lúc này khi nhà giao dịch đã vào toàn bộ khối lượng dự kiến chỉ trong một trạng thái. Rơi vào tình trạng tâm lý này thì các kỹ năng phân tích thị trường lúc này của họ sẽ gần như không còn hiệu quả nữa.

Lời khuyên dành cho các nhà giao dịch

Đầu tiên các nhà giao dịch cần xác định rõ một số kỳ vọng rằng khó có thể luôn dự đoán đúng thị trường và đặc biệt là trong quãng thời gian rất ngắn như vài phút cho đến vài giờ. Chính vì vậy nếu chúng ta đã xác định được xu hướng nào đó thì chúng ta cũng không nên kỳ vọng trạng thái của chúng ta đã vào theo xu hướng là trạng thái có giá tốt nhất. 

Nên nhớ rằng giá có thể đi ngang hoặc đi ngược vùng giá chúng ta đã vào thị trường thêm một khoảng thời gian đủ lâu trước khi nó thực sự đi theo xu hướng của nó. Chính vì vậy luôn có kế hoạch ngay từ đầu bằng cách chia nhỏ các vị thế dự kiến giao dịch ra làm nhiều giao dịch sẽ cho ra kết quả tâm lý ổn định hơn và tránh các giao dịch đột ngột mang tính cảm xúc mà không có kế hoạch từ trước.

Việc giao dịch theo tin tức kinh tế công bố hàng ngày có phải là phương pháp hiệu quả hay không? Bên cạnh đó những hành vi nào không phải là thói quen tốt khi chúng ta giao dịch theo tin tức?
Cá nhân ông Đạt Tống cho rằng giao dịch trước các thông tin quan trọng trong 1-2 tuần khi giá có vị thế thuận lợi hoặc giá đang đi ngược với những gì nhận định thông tin sẽ ra ở 1 khoảng cách quá xa. Lúc này bạn có khả năng có được cơ hội tốt vì thị trường đang định giá sai thông tin sẽ được công bố.

Khi nói đến giao dịch theo tin tức công bố hàng ngày thì chúng ta hình dung đến việc cần phải có các kiến thức nhất định về kinh tế vĩ mô để hiểu rõ bản chất và mức độ ảnh hưởng khác nhau của tin tức lên từng tài sản giao dịch trong ngày. Chúng ta không chỉ nhìn mỗi việc “tin xanh” hay “tin đỏ” mà giao dịch theo. Có một số cách giao dịch theo tin tức cụ thể như sau:

Một là giao dịch trước khi thông tin quan trọng nào đó như NFP, CPI, họp FOMC được công bố theo hướng của thị trường đang dự báo trong khoảng thời gian từ vài ngày đến 1 tuần. Ví dụ nếu chúng ta thấy sự đồng thuận cao của thị trường về việc CPI sắp tới sẽ giảm và thông tin sẽ được công bố trong 1 tuần sau nữa trong khi giá USD tại thời điểm này đang tăng lên thì chúng ta có thể chờ USD tăng lên quanh một vùng kháng cự quan trọng nào đó và canh Bán ra để đón đầu việc thị trường bắt đầu quay lại giao dịch thông tin CPI.

Một hướng khác là chúng ta có thể chờ thông tin được công bố và xem liệu thông tin công bố có gây ngạc nhiên cho toàn bộ thị trường hay không. Nếu thông tin công bố gây ngạc nhiên đáng kể so với thị trường đang dự đoán thì chúng ta sẽ giao dịch theo hướng của sự kiện gây ngạc nhiên đó và kỳ vọng quán tính của thông tin sẽ tiếp tục kéo dài trong nhiều giờ hay đến hết ngày của thông tin cực sốc vừa ra. Ngược lại, nếu thông tin được công bố cũng giống như những gì mà thị trường đang kỳ vọng dù là tốt hay xấu hơn so với kỳ trước cũng sẽ không quá quan trọng để có thể tìm kiếm cơ hội giao dịch tại thời điểm này. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, việc giao dịch ngay lúc ra tin có thể sẽ không phù hợp với nhiều người giao dịch bởi vì toàn bộ thị trường lúc này sẽ thiếu thanh khoản với các lệnh chờ có sẵn và dẫn đến việc các chi phí giao dịch sẽ tăng lên đáng kể trong thời gian này.

Các thói quen nào không tốt với việc quản lý vốn của các nhà giao dịch

Quản lý vốn là một thói quen phải có của tất cả các nhà giao dịch muốn thành công ổn định trong thời gian dài. Việc xác định trước mức độ rủi ro trước mỗi giao dịch theo ngày/ tuần/ quý trên tổng số vốn đang đầu tư là cần thiết. Tuy nhiên, đại đa số chúng ta không có thói quen này. Nói cách khác chúng ta không có thói quen lập kế hoạch cho mọi thứ trước khi giao dịch như sẽ sử dụng chiến lược nào trong hôm nay, điểm vào dự kiến ở đâu, điểm dừng lỗ, điểm chốt lợi nhuận, khối lượng giao dịch bao nhiêu để có thể phù hợp với mức quản lý rủi ro của tài khoản đang đặt ra. Gần như rất ít nhà giao dịch đang kiên định với việc lập kế hoạch đó của mình và hệ quả là chúng ta để cảm xúc lấn át phần lớn các quyết định của chúng ta đối với giao dịch đó.

Các nhà giao dịch trên thị trường gặp phải đó là xu hướng giữ các trạng thái thua lỗ rất lâu so với việc giữ các trạng thái có lợi nhuận. Đâu là nguyên do và họ nên làm gì để tránh tình trạng này?
Có một thống kê cho biết tỷ lệ win-rate (tỷ lệ phần trăm mà trader giao dịch thành công trong 1 tháng với lượng lợi nhuận tối đa) ở các sàn giao dịch trung bình trên sàn giao dịch thế giới là khoảng 60%, tức là số lượng lệnh mở thắng cao hơn rất nhiều so với số lượng lệnh mở thua. Tuy nhiên, tỷ lệ trung bình số pip trên một lệnh thua là 80 pip/lần so với tỷ lệ trung bình số pip trên một lệnh thắng là hơn 40 pip/lần. Vậy nên dù winrate là một con số lý tưởng, nhưng việc nắm giữ lâu các lệnh thua lỗ khiến tổng các P&L tạo ra kết quả không như ý.

Việc này xuất phát từ tâm lý giao dịch luôn muốn chiến thắng thị trường, không chấp nhận việc mình đang giao dịch sai hướng. Chúng ta cần có kế hoạch rõ ràng về quản lý rủi ro, quản lý vốn, khi nào cần cắt lỗ, khi nào đạt được mức lợi nhuận mong muốn. Việc duy trì những thói quen tốt sẽ giúp bạn giao dịch hiệu quả hơn về mặt lâu dài.